Dagur hvíta stafsins

Dag­ur Hvíta stafs­ins er alþjóðleg­ur bar­áttu og vit­und­ar­dag­ur blinds og sjónskerts fólks sem haldinn er 15. októ­ber ár hvert. Á þeim degi vekja blind­ir og sjónskert­ir einstak­ling­ar at­hygli á hags­muna­mál­um sín­um og hvar þörf sé á úr­bót­um svo blint og sjónskert fólk geti tekið virk­an þátt í sam­fé­lag­inu.

Umferli er íslensk þýðing á enska orðinu mobility. Umferli fyrir blinda og sjónskerta einstaklinga vísar til þess að komast á öruggan hátt á milli staða, jafnt innan dyra sem utan með eða án aðstoðar hvíta stafsins. Hjá Þjónustu-og þekkingarmiðstöð fyrir blinda, sjónskerta og daufblinda einstaklinga starfa umferliskennarar sem kenna þeim sem eru blindir og sjónskertir að rata í umhverfinu og að komast á öruggan og sjálfstæðan hátt frá einum stað til annars.

Hvíti stafurinn er mikilvægt hjálpartæki í umferli og er alþjóðlegt tákn blindra og sjónskertra. Annars vegar gefur hann öðrum vegfarendum til kynna að einstaklingurinn sem ber stafinn hafi enga eða takmarkaða sjón og beri því að sýna tillitsemi. Hins vegar er hvíti stafurinn og þá sérstaklega þreifistafur notaður til að afla upplýsinga í umhverfinu t.d að upplýsa um hugsanlegar hindranir í veginum, hvort leiðin sé greið, finna kennileiti og að staðsetja sig í umhverfinu.

Leiðarlínur og áherslusvæði
Til þess að komast örugglega um þarf aðgengi að vera gott, einfalt og rökrétt. Gangstéttar þurfa að vera aðgreindar frá götu t.d með kanti, annars konar hellulögn, blómabeði eða grindverki. Á stórum og opnum svæðum og í anddyrum getur leiðarmerking á gangstétt og á gólfi gefið til kynna hvert gönguleið liggur, svokölluð leiðarlína. Leiðarlína liggur gjarnan að svokölluðu áherslusvæði en það eru gangstéttarhellur með upphleyptum hnöppum. Áherslusvæði gefur til kynna að um einhvers konar breytingu sé að ræða í umhverfinu eða svæði sem ber að varast. Þessar hellur eru gjarnan þar sem gangstétt endar til viðvörunar um að það sé gata framundan.

Skörp litaskil mikilvæg
Áherslusvæði þurfa að liggja hornrétt á götu þannig að þeir sem eru blindir og sjónskertir geti tekið beina stefnu yfir á gangstétt hinum megin við götuna. Til að tryggja öryggi og sjálfstæði hvers og eins er mikilvægt að við gangbrautarljós sé hljóðmerki og titringur sem gefur til kynna hvort það logar grænt eða rautt gangbrautarljós. Hljóðmerki henta þeim sem eru blindir og sjónskertir og titringur þeim sem bæði hafa skerta sjón og heyrn. Gæta þarf að því að stólpar og skilti séu ekki staðsett í ganglínu á gangstéttum og að skilti séu ekki í höfuðhæð. Skörp litaskil eru mikilvæg fyrir sjónskerta einstaklinga, sem dæmi um það er að mála fyrirstöður í andstæðum lit við umhverfið og að merkja tröppubrúnir til aðgreiningar.

Gott aðgengi kemur okkur öllum til góða
Tröppur sem eru í sama lit og gólf/gangstétt renna saman í eitt og stundum áttar fólk sig ekki á að um tröppur sé að ræða. Handrið þurfa einnig að skera sig úr og ná fram fyrir neðsta þrep og upp fyrir efsta þrep. Það er nokkuð algengt að fólk gangi á glerhurðir og þarf ekki sjónskerðingu til. Öryggisins vegna er gagnlegt að merkja glerhurðir  í augnhæð barna og fullorðinna með áberandi hætti, það getur t.d verið með logói viðkomandi stofnunar. Aðgengismál eru ofarlega á baugi og ekki að ástæðulausu því gott aðgengi kemur okkur öllum til góða og greiðir veg okkar allra í samfélaginu.

Vala Jóna Garðarsdóttir, fagstjóri